2018-WIKIPEDIA-Asteko argazkia-Kontxako bandera

Kontxako bandera-WIKIPEDIAN

Kontxako Bandera

Kontxako badia, Donostia, Euskal Herria 2017ko Kontxako Banderako txapeldunak: Orio (gizonezkoak) San Juan (emakumezkoak)
1933ko estropadako une bat.
Kirola	Arrauna
Sorrera urtea	1879
Partehartzaileak	TKE Ligako klub guztiak eta KAE Liga eta Galiziako Traineruen Ligako klub onenak gonbidatuak daude
Antolatzailea	Donostiako Udala
Saria	Kontxako Bandera
Kontxako Banderaren webgunea

Kontxako Bandera Donostiako Kontxako badiatik abiatuta jokatzen den estropada ospetsua da. 1879an ospatu zen lehen aldiz eta, horrela, egun Bizkaiko golkoko estropada zaharrena da. 122 edizio izan ditu eta, guztira, 741 traineru lehiatu dira bertan historian zehar.

Arraunaren Olinpiada ezizena jaso ohi du, estropada denetan ospetsuenetakoa baita. Izena traineru irabazleak garaikur moduan jasotzen duen Donostiako bandera handi brodatutik dator. Iraileko lehen bi asteburuetan jokatzen da, 8 traineruren artean; lehen igandearen aurreko ostegunean, erlojuaren aurkako sailkapen estropada bat egiten da, 8 horiek zehazteko.

Estropada ikusi eta euren traineruak animatzeko, hirira 100.000 pertsona inguru bertaratzen dira eta Kantauri itsasoko kostaldeko milaka jarraitzaile Donostiako kaian, Pasealeku Berria, Santa Klara uhartea, Urgull eta Igeldo mendien magaletan biltzen dira, horietako asko beren traineruen kolorez jantzita. Bestalde, egun horretan, kalean nahiz tabernetan artekariak eta apustulariak ere izan ohi dira. Estropadaren ondoren, Donostiako Parte Zaharrean jai giroan biltzen dira jarraitzaile guztiak.

2008tik aurrera, emakumezkoen Kontxako Bandera ere jokatzen da. Hasieran 4 traineru aritzen ziren eta, 2016tik aurrera, 8 ontziren artean jokatzen da bandera hau ere, gizonezkoen kasuan bezala.

Ezaugarriak

Estropada honetan era tradizionalean arraunean egiten da, hau da, 4 traineru luzeko txanda bi, 3 itsas milia eta egun bitan. Joan-etorri bakarreko (ziaboga bat) estropada da. Irteera balizak Kontxako hondartzatik gertu eta kanpokoak Kontxako badiatik at daude.

Estropadan parte hartzeko, lehenengo jardunaldiaren aurreko ostegunean sailkapen estropada egiten da. Erlojuaren aurkako estropada honetan, TKE Ligako klub guztiak eta KAE Liga eta Ipar-mendebaldeko Traineruen Ligako klub onenak gonbidatuta daude. Sailkapen estropada honetako 7 traineru onenak Kontxako Banderan parte hartzen dute. Zortzigarren trainerua anfitrioia da, berez, Donostiako talde bat. Donostiako talde bakarra badago, zuzenean sailkatzen da, baina, gehiago badaude, Aste Nagusian egiten den erlojuaren aurkako estropada bateko irabazlea da hautatua.

• Traineruak
• 2012an

Historia

Aurrekariak

Euskal Herrian estropadak bizimodu jakin baten ondorioz sortu ziren: itsaso irekiko arrantza nahiz arrantzaleen bizimodua eta giroa. Traineruen eskifaiak ordu luzez arraunean aritzeko gai ziren gizaseme sendoez osatuak zeuden; traineruetan arrantza-guneetara iritsi eta behin arraina ontziratu ondoren, martxa egin eta bizi-bizi porturantz itzultzen ziren, bertan arraina enkantean lehenbailehen saltzeko asmoz.

Denbora igaro ahala, eta jada XIX. mendean, ontzietan motorrek ordezkatu zuten giza indarra. Baina, urte askotan zehar, arraunak eta estropadek arrantza munduarekin estu lotuta jarraitu zuten. Euskal Kostaldeko arraunlari onenak arrantza sektoreko arrantzale profesionalak ziren. Gaur egun ere, nahiz eta arraunlarien artean mota askotako kirolariez osatuak egon, arrantzale usadio luzea duten udalerrietako elkarteetan taldekatu ohi dira arraunlariak: Hondarribia, Pasai Donibane, Pasai San Pedro, Donostia, Orio, Getaria, Zumaia, Ondarroa, Bermeo, Sestao, Santurtzi…

Kontxako Bandera

Kontxako Bandera ez zen izan traineruen arteko lehenengo estropada, baina gaur egun urtero egiten direnen artean zaharrena da. Datu historikoen arabera, 1871n Hondarribia eta Pasaiak elkarren arteko desafioa jokatu zuten: Hondarribiatik Donostiaraino pasaitar eta hondarribitarrak nor lasterragoan aritu ziren, azkenik pasaitarrak nagusituz.

Lehenengo edizioa 1879an jokatu zen eta Donostiako Udako Jai Egitarauko beste osagai bat besterik ez zen. Estropada horretan, aurretik beraien nagusitasuna erakutsi eta diruaren truke desafioetan lehiatu ohi ziren udalerrietako traineruek parte hartu zuten; horregatik, Donostiako Udalak lehen aipatutako Hondarribia eta Pasaiako traineruak gonbidatu zituen. Iraileko igande hartan ospatutako estropadaren arrakastaren eta hirira bertaratutako jendetza andanaren ondorioz, Donostiako Udalak ondorengo urteetako jai egitarauetan estropadak sartzea eragin zuen.

1933ko Kontxako Bandera

• Jose Zubimendi esataria 1935eko Kontxako Banderako estropadak Igeldo menditik irratiz ematen
• 1946ko Kontxako Bandera

Geroztik, Gerra Zibilean eta XIX. mendeko bukaerako eta XX. mendeko hasierako urte batzuetan izan ezik, urtero jokatu izan da Kontxako Bandera.

Arraun munduan egun duen garrantzia ikusita harrigarria bada ere, 1882–1888, 1902–1907 eta 1912–1914 urte bitartean ez zen Banderarik izan, batzuetan traineruak parte-hartzeko interesatuak ez zeudelako eta beste hainbat ikamika ere izan zirelako. Bestalde, hainbat urtetan Donostiako udalarentzat kategoria gutxiko kirola omen zen arrauna; horien ordez belaontzien estropadak egin zituzten XX. mendeko hasierako urte horietako batzuetan. Hala ere, herrian zuen indarra ikusita, urte apur horietako eten txikia gainditu zen, eta traineru estropadak antolatzen jarraitu zen.

1950eko hamarkada inguruko urte batzuk ere ez ziren batere errazak izan antolatzaileentzat. Urte latzak izan ziren arraun kirolarentzat: apenas ontzirik eratzen zen lehiarako, eta Donostiako antolatzaileek herriz herri bila joan behar izaten zuten, tripulazioak eratu eta Donostiara joan zitezen, Bandera bertan behera ez uzteko. Arraunarentzat oso urte latzak ziren haiek, eta Donostiak antolakuntzan egindako ahaleginari esker jarraitu zuen aurrera estropada hark. Gerora, indarra berreskuratzen hasi zen, arraunketa indarberritzearekin batera. Gaur egun, TKE Liga eta bestelako ligak eratuta dauden arren, Kontxako Bandera irabazteak urte osoa justifikatzen duen ospea ematen du oraindik ere.

Festa giroa: Parte Zaharreko Portu kalea Kanpandegi kaletik ikusia, 2005eko Kontxako Banderaren egunean

Zumaiako zaletuak Parte Zaharrean

• Pasai Donibaneko zaletuak Pasealeku Berrian

Araudia

Urtero iraileko lehenbiziko bi igandetan jokatu ohi da, eguerdiko hamabietan: 8 traineruekin launako bi txanda egiten dira, eta lehen igandeko 4 denbora onenak lortzen dituzten traineruak bigarren igandeko txanda nagusira igarotzen dira, ohorezko txandara. Bi igandeetako denborak batuz eratzen da azken sailkapena.

Estropadak 3 itsas miliako distantzia klasikoa du, baina 4 luzeren ordez, ziaboga bakarra eta bi luze izan ohi dira Kontxan.

Horiek oinarrizko arauak dira. Beste arau gehigarriak ere badaude, urteak pasatu ahala garai ezberdinetara moldatuz joan diren arauak. Honela, 1950-70 hamarkadetan Donostiako Udalak jarritako traineruetan aritu behar izan zuten klubek. Diseinu bereko traineruak ziren 300 kg baino gehiagoko Ikatzeta traineru astun haiek. Gaur egun 200 kilo inguruko ontziak erabiltzen dira (ezin dira 200 kilo baino arinagoak izan).

Arraunlariak

1987an Zumaia udalerriko Aita Mari Arraun Elkarteak irabazitako Kontxako Bandera ikusgai.

Arraunlariak eta euren elkarteekiko loturari dagokionez, Kontxako Banderako araudia garaien arabera aldatuz joan da. Honako urte hauek gutxi gorabehera Kontxako Banderan arraunlariei elkarte batean arraun egiteko eskatzen zitzaizkien eskakizunak adierazten dituzte:

• 1879–1912: Arrantza traineruko lan-talde edo kuadrillan ohiko kidea izatea.
• 1913–1928: Ordezkatzen zen udalerriko arrantza industrian jardutea.
• 1929–1958: Traineruak ordezkatzen zuen udalerriko bizilaguna izatea.
• 1958–1976: Ordezkatzen zen udalerria edo elkartea kokatzen zen ibai-arroan bizitzea.
• 1976tik aurrera: Kontratazio askatasuna eta arraun egiten zen arraun taldean fitxa edukitzea.

Saria: Bandera

Gaur egun Donostiako Banderaren egilea Itziar Alduntzin donostiarra da, lan honetan bakarka azken 13 urteetan aritu izan delarik. Eginkizun hau hiri honetako Etxaide kalean jostun-tailerra zuen Maruja Carballorekin 8 urtez ikasi zuen, eta gero bere gain hartu zuen garaikurra bordatzeko ardura.

Bitxikeriak

Donostiako Banderari buruzko hainbat datu:

• Bandera egiteko behar den oihal kopurua: 7 metro eta erdi.
• Erabilitako haria: Urdina (6.000 m.); Urre Zaharra (2.500 m.); Hainbat Kolore (2.000 m.)
• Erabilitako denbora: 400 ordu inguru.
• Langile kopurua: Itziar Alduntzin eta laguntzaile bat.

Estatistikak

Herriak, lorturiko banderen arabera

Gizonezkoetan: Herria Banderak Orio 32 Pasai San Pedro 15 Donostia 14 Hondarribia 11 Pasai Donibane 10 Sestao 8 Bermeo 5 Getaria 5 Pedreña 4 Castro Urdiales 4 Santurtzi 3 Ondarroa 2 Aginaga 2 Lasarte 2 Zumaia 2 Astillero 2 Pasaia (La Union) 1

Emakumezkoetan: Herria Banderak Rias Baixas 5 San Juan 4 Zumaia 1

Patroiak, lorturiko banderen arabera

Gizonezkoetan: Patroia Banderak Taldeak Manuel Arrillaga “Aita Manuel” 9 San Pedro, Pasaia Juan Lizarralde “Altxerri” 6 Orio Frantzisko Zubiaurre “Kiriko” 5 Donostia Manuel Olaizola 5 Orio Inazio Sarasua 5 Orio Jose Angel Lujanbio 5 San Juan, Hondarribia Juan Mari Lujanbio 5 San Juan, Donibaneko, Castro Gorka Aranberri 5 Urdaibai, Orio Domingo Mitxelena 4 Orio Klaudio Etxeberria “Gorria” 4 Aginaga, Orio, Lasarte, Zumaia Norberto Torres “Txirri” 4 Kaiku Juan Carlos Fontan 4 San Pedro Frantzisko Arregi 3 Getaria Bibiano Etxabe 3 San Juan

Emakumezkoetan: Patroia Banderak Taldeak Laura Hermo 4 Rias Baixas Nerea Perez 3 San Juan Maria Gil 1 Rias Baixas Nagore Osoro 1 Zumaia Inder Paredes 1 San Juan

Arraunlariak, lorturiko banderen arabera

Patroia	Banderak	Oharrak
Jose Luis Korta	16	Patroi (3), Arraunlari (8), Entrenatzaile (5)
Batista Oliden	13	Arraunlari (13)
Inazio Sarasua	11	Patroi (5), arraunlari (6)
Antonio Oliden	11	Patroi (1), arraunlari (10)
Manuel Arrillaga “Aita Manuel”	10	Patroi (9) arraunlari (1)
Juan Lizarralde “Altxerri”	10	Patroi (6), Arraunlari (4)

Denborarik onenak (jardunaldi bat eta bi jardunaldi)

Kluba Denbora Urtea Bermeo 18:53.52 2017 Hondarribia 18:57.80 2017 Castro 18:59.94 2006 Bermeo 19:01.78 2014 Bermeo 19:02.98 2014 Orio 19:03.30 2017

Kluba Denbora Urtea Bermeo 38:04.76 2014 Castro 38:13.32 2006 Hondarribia 38:21.30 2014 Astillero 38:24.92 2006 Kaiku 38:25.32 2014 Kaiku 38:28.36 2012

Jarraian irabazitako edizioen errekorrak

Errekorra	Kluba	Banderak	Urteak
Edizio kontsekutiboak	Donostia	7	1883 – 1894
Urte kontsekutiboak (gizonezkoak)	San Pedro	6	1927 – 1932
Urte kontsekutiboak (emakumeak)	Galizia (Rías Baixas)	5	2008 – 2012

Emakumezkoen Kontxako Bandera

San Juandarrak 2016ko Banderarekin.

Sakontzeko, irakurri: «Emakumezkoen Kontxako Bandera»

2008ko irailean Emakumezkoen lehenengo Kontxako Bandera egin zen. 8 taldek hartu zuten parte, hiru gipuzkoarrek, bizkaitar batek, kantabriar batek, galiziar batek eta bi kataluniarrek. Emakumezkoen Kontxako Bandera 2.778 metrotara (1,5 itsas milia) jokatzen da, gizonezkoen erdia, eta irabazleak 4.000 €ko saria jasotzen du.

Sailkapena erlojupeko estropadan egiten da eta lau onenek parte hartzen zuten Kontxako Banderan hasiera batean. 2016tik aurrera, berriz, aldaketa izan zen: gizonezkoek bezala 8 partaide dira igandeetan, eta horietako bat traineru donostiarra izango da (halakorik badago).

Hasierako ekitaldietan iraileko bigarren igandean jokatu bazen ere, 2011tik aurrera bi jardunaldi izaten ditu estropadak, iraileko lehen bi igandeetan, alegia. Emakumezkoen txandak jokatzen dira lehenik, eta jarraian gizonezkoenak.

Bandera jokatu zen lehen 5 edizioetan Galizia izan zen garaile, eta lehen garaile euskalduna Zumaia izan zen. Azken urteetan San Juan nagusitu da Hibaikarekin lehia gogorrean.

Edizio guztien aurkibidea

	Kontxako Banderak
1879 • 1880 • 1881 • 1883 • 1887 • 1889 • 1890 • 1891 • 1892 • 1894 • 1895 • 1896 • 1897 • 1898 • 1899 • 1900 • 1901 • 1903 • 1906 • 1909 • 1910 • 1911 • 1915 • 1916 • 1917 • 1918 • 1919 • 1920 • 1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925 • 1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930 • 1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935 • 1939 • 1940 • 1941 • 1942 • 1943 • 1944 • 1945 • 1946 • 1947 • 1948 • 1949 • 1950 • 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 • 1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960 • 1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965 • 1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970 • 1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975 • 1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980 • 1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985 • 1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990 • 1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995 • 1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000 • 2001 • 2002 • 2003 • 2004 • 2005 • 2006 • 2007 • 2008 • 2009 • 2010 • 2011 • 2012 • 2013 • 2014 • 2015 • 2016 • 2017

Edizio guztietako irabazleak

Gizonezkoak

Edizioa	Urtea	Garailea	Trainerua	Patroia
XIX. mendean

I	1879 Gehiago	Donostia	Lequeitiana	Juan Kruz Karril
II	1880 Gehiago	Pasai San Pedro	??	Sarria
III	1881 Gehiago	Hondarribia	??	Leon Berrotaran
–	1882	–
IV	1883 Gehiago	Donostia	Angelita	Joxe Jabier Uresberueta
–	1884	–
–	1885	–
–	1886	–
V	1887 Gehiago	Donostia	Guipuzcoana	Jose Mari Iturriza
–	1888	–
VI	1889 Gehiago	Donostia	Guipuzcoana	Luis Karril
VII	1890 Gehiago	Donostia	Cariño	Luis Karril
VIII	1891 Gehiago	Donostia	Illar-azala	“Kiriko”
IX	1892 Gehiago	Donostia	Amigos	“Kiriko”
–	1893	–
X	1894 Gehiago	Donostia	Amigos	“Kiriko”
XI	1895 Gehiago	Getaria	N.Sª. de la Paz	Frantzisko Arregi
XII	1896 Gehiago	Getaria	Esperanza	Frantzisko Arregi
XIII	1897 Gehiago	Donostia	Ramon y Saturnina	Francisco Silva
XIV	1898 Gehiago	Ondarroa	Flora	Manuel Beitia
XV	1899 Gehiago	Pasai San Pedro	Ver y creer	Lukas Iturralde
XVI	1900 Gehiago	Getaria	Angel de la Guarda	Domingo Cobeñas
XX. mendean

XVII	1901 Gehiago	Orio	Lersundi	Manuel Olaizola
–	1902	–
XVIII	1903 Gehiago	Getaria	Zorrilla	Frantzisko Arregi
–	1904	–
–	1905	–
XIX	1906 Gehiago	Pasai San Pedro	Nacimiento de Jesus	Bixente Sarria
–	1907	–
–	1908	–
XX	1909 Gehiago	Orio	Virgen del Mar	Manuel Olaizola
XXI	1910 Gehiago	Orio	Virgen del Mar	Manuel Olaizola
XXII	1911 Gehiago	Getaria	Guipuzcoana	Jose Ituarte
–	1912	–
–	1913	–
–	1914	–
XXIII	1915 Gehiago	Donostia	Luis Esperanza	“Soterotxo”
XXIV	1916 Gehiago	Orio	San Nicolas	Manuel Olaizola
XXV	1917 Gehiago	Pasai San Pedro	Sanpedrotarra	“Aita Manuel”
XXVI	1918 Gehiago	Donostia	Koruko Amabirjina	“Kiriko”
XXVII	1919 Gehiago	Orio	San Nicolas	Manuel Olaizola
XXVIII	1920 Gehiago	Donostia	Nuestra Sra. del Carmen	“Kiriko”
XXIX	1921 Gehiago	Pasaia	La Unión	“Aita Manuel”
XXX	1922 Gehiago	Donostia	Nuestra Sra. del Carmen	“Soterotxo”
XXXI	1923 Gehiago	Orio	San Nicolas	Antonio Maria Uranga
XXXII	1924 Gehiago	San Juan	Juanita	Francisco Laboa “Matxet”
XXXIII	1925 Gehiago	Orio	San Nicolas	Antonio Maria Uranga
XXXIV	1926 Gehiago	Ondarroa	Antigua´ko Ama	Juan B. Beitia
XXXV	1927 Gehiago	Pasai San Pedro	Sanpedrotarra	“Aita Manuel”
XXXVI	1928 Gehiago	Pasai San Pedro	Aita Sanpedrokua	“Aita Manuel”
XXXVII	1929 Gehiago	Pasai San Pedro	Aita Sanpedrokua	“Aita Manuel”
XXXVIII	1930 Gehiago	Pasai San Pedro	Aita Sanpedrokua	“Aita Manuel”
XXXIX	1931 Gehiago	Pasai San Pedro	Aita Sanpedrokua	“Aita Manuel”
XL	1932 Gehiago	Pasai San Pedro	Aita Sanpedrokua	“Aita Manuel”
XLI	1933 Gehiago	Orio	San Nicolas	Domingo Mitxelena
XLII	1934 Gehiago	Orio	San Nicolas	Domingo Mitxelena
XLIII	1935 Gehiago	Pasai San Pedro	Sanpedroko berria	“Aita Manuel”
–	1936	–
–	1937	–
–	1938	–
XLIV	1939 Gehiago	Orio	??	Antonio Maria Uranga
XLV	1940 Gehiago	Orio	San Nicolas	Jose Mari Urdangarin
XLVI	1941 Gehiago	Hondarribia	Ama Guadalupekoa	Roman Agirre
XLVII	1942 Gehiago	Orio	San Nicolas II	Domingo Mitxelena
XLVIII	1943 Gehiago	Hondarribia	??	Pedro Gonzalez
XLIX	1944 Gehiago	Orio	??	Domingo Mitxelena
L	1945 Gehiago	Pedreña	Cantabria	José Bedia
LI	1946 Gehiago	Pedreña	Castilla	José Bedia
LII	1947 Gehiago	Hondarribia	Ama Guadalupekoa	Bernardo Elduaien
LIII	1948 Gehiago	Hondarribia	Ama Guadalupekoa	Bernardo Elduaien
LIV	1949 Gehiago	Pedreña	Cantabria	José Bedia
LV	1950 Gehiago	Donostia	San Vicente	Antonio Korta “Pintxan”
LVI	1951 Gehiago	Orio	??	Inazio Sarasua
LVII	1952 Gehiago	Orio	??	Inazio Sarasua
LVIII	1953 Gehiago	Orio	??	Inazio Sarasua
LIX	1954 Gehiago	Iberia (Sestao)	??	Jose A. Arraiz
LX	1955 Gehiago	Orio	??	Inazio Sarasua
LXI	1956 Gehiago	San Juan	??	Jose Angel Lujanbio
LXII	1957 Gehiago	Aginaga	??	Ramon Arreseigor
LXIII	1958 Gehiago	Orio	??	Inazio Sarasua
LXIV	1959 Gehiago	Iberia (Sestao)	??	Manuel Arraiza
LXV	1960 Gehiago	Aginaga	??	Klaudio Etxeberria “Gorria”
LXVI	1961 Gehiago	San Juan	Sanjuandarra	Bibiano Etxabe
LXVII	1962 Gehiago	San Juan	??	Bibiano Etxabe
LXVIII	1963 Gehiago	San Juan	??	Bibiano Etxabe
LXIX	1964 Gehiago	Orio	??	Klaudio Etxeberria “Gorria”
LXX	1965 Gehiago	Hondarribia	??	Jose Angel Lujanbio
LXXI	1966 Gehiago	Hondarribia	??	Jose Angel Lujanbio
LXXII	1967 Gehiago	Hondarribia	??	Jose Angel Lujanbio
LXXIII	1968 Gehiago	Hondarribia	??	Jose Angel Lujanbio
LXXIV	1969 Gehiago	Lasarte	Lasarte-Michelin	Klaudio Etxeberria “Gorria”
LXXV	1970 Gehiago	Orio	??	Juan Lizarralde “Altxerri”
LXXVI	1971 Gehiago	Orio	??	Juan Lizarralde “Altxerri”
LXXVII	1972 Gehiago	Orio	??	Juan Lizarralde “Altxerri”
LXXVIII	1973 Gehiago	Lasarte	Lasarte	Antonio Oliden
LXXIX	1974 Gehiago	Orio	San Nikolas	Juan Lizarralde “Altxerri”
LXXX	1975 Gehiago	Orio	San Nikolas	Juan Lizarralde “Altxerri”
LXXXI	1976 Gehiago	Pedreña	Pedreña	Rubén Laso
LXXXII	1977 Gehiago	Santurtzi	Sotera	Koldo Urtiaga
LXXXIII	1978 Gehiago	Kaiku (Sestao)	Bizkaitaŕa	Norberto Torres “Txirri”
LXXXV	1979 Gehiago	Santurtzi	Sotera	Koldo Urtiaga
LXXXIV	1980 Gehiago	Kaiku (Sestao)	Jarrillera	Norberto Torres “Txirri”
LXXXVI	1981 Gehiago	Kaiku (Sestao)	Bizkaitaŕa	Norberto Torres “Txirri”
LXXXVII	1982 Gehiago	Kaiku (Sestao)	Bizkaitaŕa	Norberto Torres “Txirri”
LXXXVIII	1983 Gehiago	Orio	San Nikolas	Juan Lizarralde “Altxerri”
LXXXI	1984 Gehiago	Zumaia	Telmo Deun	Klaudio Etxeberria “Gorria”
XXC	1985 Gehiago	Santurtzi	Sotera	Jesus Fernandez Cirilo “Roque”
XCI	1986 Gehiago	San Juan	Erreka	Juan Mari Lujanbio
XCII	1987 Gehiago	Zumaia	Telmo Deun	Edu Aristi
XCIII	1988 Gehiago	San Juan	Erreka	Juan Mari Lujanbio
XCIV	1989 Gehiago	Pasai San Pedro	Libia	Juan Carlos Fontan
XCV	1990 Gehiago	San Juan	Erreka	Juan Mari Lujanbio
XCVI	1991 Gehiago	Pasai San Pedro	Libia	Juan Carlos Fontan
XCVII	1992 Gehiago	Orio	San Nikolas	Jose Luis Korta
XCVIII	1993 Gehiago	Pasai San Pedro	Libia	Juan Carlos Fontan
XCIX	1994 Gehiago	Pasai San Pedro	Libia	Juan Carlos Fontan
C	1995 Gehiago	Donibaneko (San Juan)	La Navarra	Juan Mari Lujanbio
CI	1996 Gehiago	Orio	Kanpa	Juan Mari Larrañaga “Txiki”
CII	1997 Gehiago	Orio	Kanpa	Jose Luis Korta
CIII	1998 Gehiago	Orio	Kanpa	Juan Mari Larrañaga “Txiki”
CIV	1999 Gehiago	Koxtape (San Juan)	Erreka	Joseba Arbona
CV	2000 Gehiago	Orio	Kanpa	Oskar Rodriguez
XXI. mendean

CVI	2001 Gehiago	Castro	La Marinera	Asier Zurinaga eta Jose Luis Korta
CVII	2002 Gehiago	Castro	La Marinera	Juan Mari Lujanbio
CVIII	2003 Gehiago	Astillero	San Jose XII	Izortz Zabala
CIX	2004 Gehiago	Astillero	San Jose XII	Izortz Zabala
CX	2005 Gehiago	Hondarribia	Ama Guadalupekoa	Joseba Amunarriz
CXI	2006 Gehiago	Castro	La Marinera	Cristian Garma
CXII	2007 Gehiago	Orio	San Nikolas	Irakoitz Etxeberria
CXIII	2008 Gehiago	Castro	La Marinera	Iker Gimeno
CXIV	2009 Gehiago	Kaiku (Sestao)	Bizkaitarra	Asier Zurinaga
CXV	2010 Gehiago	Urdaibai (Bermeo)	Bou Bizkaia	Asier Arego
CXVI	2011 Gehiago	Urdaibai (Bermeo)	Bou Bizkaia	Gorka Aranberri
CXVII	2012 Gehiago	Kaiku (Sestao)	Bizkaitarra	Cristian Garma
CXVIII	2013 Gehiago	Hondarribia	Ama Guadalupekoa	Joseba Amunarriz
CXIX	2014 Gehiago	Urdaibai (Bermeo)	Bou Bizkaia	Gorka Aranberri
CXX	2015 Gehiago	Urdaibai (Bermeo)	Bou Bizkaia	Gorka Aranberri
CXXI	2016 Gehiago	Urdaibai (Bermeo)	Bou Bizkaia	Gorka Aranberri
CXXII	2017 Gehiago	Orio	San Nikolas	Gorka Aranberri

Emakumezkoak

Edizioa	Urtea	Garailea	Patroia
XXI. mendean

I	2008 Gehiago	Galizia	Laura Hermo
II	2009 Gehiago	Galizia (Rias Baixas)	Laura Hermo
III	2010 Gehiago	Galizia (Rias Baixas)	Laura Hermo
IV	2011 Gehiago	Galizia (Rias Baixas)	Laura Hermo
V	2012 Gehiago	Galizia (Rias Baixas)	María Gil
VI	2013 Gehiago	Zumaia	Nagore Osoro
VII	2014 Gehiago	San Juan	Inder Paredes
VIII	2015 Gehiago	San Juan	Nerea Perez
IX	2016 Gehiago	San Juan	Nerea Perez
X	2017 Gehiago	San Juan	Nerea Perez

Iturria: Wikipedia

 

2018-WIKIPEDIA-Asteko irudia-Anton Arauntzaren fusilamendua. Azpeitia, 1905

Anton Arauntzaren fusilamendua. Azpeitia, 1905.

Azpeitian ateratako argazki zahar batek eman du zeresana azken egunotan Twitter sare sozialean. Euskarazko Wikipediaren kontuan argitaratu zuten “Anton Arauntzaren fusilamendua. Azpeitia, 1905” testuarekin lagundutako argazkia (goikoa); asteko argazki gisan aukeratu dute beren webgunean, eta horregatik zabaldu dute sareetan. 113 urte dituen argazkiak hainbat txiolariren jakin-mina piztu du: nor ote zen Anton Arauntza, argazkiaren testuak aipatzen duen fusilamendua benetan gertatu ote zen ala ez, irudian arma eskuetan agertzen den apaiza…

Guregipuzkoa.net webgunetik hartu dute Wikipediakoek argazkia eta zehaztu dute egilea ezezaguna dela. Argazki hori –egun berean egindakoa den beheko irudia bezala– Imanol Elias Odriozolak ere erabili zuen Azpeitia Historian zehar liburuan; bi argazkiak datoz argitalpen mardulean, baina haien gaineko aipamen zehatzik ez, ordea.

Anton Arauntza izeneko inoren arrastorik ez dute atera egunotan argazkiaren gaineko informazioaren peskizan ibili direnek. Arauntza baserria Azpeitian badela, bai; baina data horren bueltan eta izen horrekin han inor fusilatu zutenaren arrastorik ez da inon.

Arauntza baserriko sendikoei galdetu die Uztarriak argazkien gainean. Haiek ere ezagunak dituzte irudiok, horien iturria ezagutzen ez duten arren. Baieztatu dute, hori bai, argazkietakoa Arauntza dela, baina garai hartan baserrian bizitako senitartekoen ahotik jaso dutenak ez du zerikusirik fusilatze kontuekin. Inguru hartan ospatzen zuten festa egun batean ateratako argazkiak izan daitezkeenaren susmoa dute, eta ustezko fusilamendua parodia antzeko bat. Anton Arauntza izeneko inoren berri ere ez dute Arauntza baserrikoek; Alberdi familiakoak bizi dira han aspalditik, Arauntza abizendunik ez dute ezagutu.

Iturriak:

Gure Gipuzkoa

Uztarria

Wikipedia

 

2017-WIKIPEDIA-Asteko irudia-Alfontso XIII.a Zarautzen

Alfontso XIII.a Espainiakoren bisita Zarautzera, 1916an

XIX. mende erdi aldera Espainiako goi aristokraziak Zarautz aukeratu zuen uda pasatzeko eta horrek, nola ez, eragina izan zuen honen garapenean.

Isabel II.a erregina izan zen lehenengotako bat. Donostitik gertu, herrixka kuttuna… oso gustuko zuen erreginak eta haren atzetik etorri ziren beste asko: Madoz, Maria Kristina erregina, Alfontso XIII.a edo Albako dukesa beste batzuen artean. Hasiera batean Gran Hotel ospetsuan egokitu baziren ere, berehala hasi ziren jauregi edo txalet propioak eraikitzen hondartza ondo-ondoan. Horren adibide da gaur egun zutik dirauen Villa Maria Pilar, Belgikako errege-erregin ziren Fabiola eta Balduin I.a egon ohi zirenak. Asko desagertu dira eta gaurko eraikuntzek hartu dute haien lekua. Gehienak Mendilautan kokatuta zeuden, hondartzatik gertu, baina herrigunetik urruti: goi-mailakoen paradisu pribatua izateko aproposa.

Zarauztarrekiko harremana ezberdina zen: batzuek urruti ibiltzen ziren eta ez zuten ia erlaziorik. Beste batzuek, ordea, herriko ohiturekin nahastea gustuko zuten eta haien festetan parte hartzen zuten. Emakumeek aberats horien etxeetan aurkitzen zuten lana deaketa haien umeak zaintzen zituzten. Gizonezkoei ere bere lanbideak esleitzen zitzaizkien: lurraldeak zaindu, edo jauregia jabeek kanpoan ziren bitartean. Mutiko asko gustura ibiltzen zen Golfen, caddy lanean duro batzuk irabazteko pozarekin.

Osabak harro kontatzen zidan nola behin motoa izurratu zitzaion atzerritar bati lagundu zion. Ez zion piperrik ulertu, baina nola edo hala, martxan jarri zuen. Eskertuta, bere txartela eman omen zion (edo horrelako zerbait, ez nago ziur hori existitzen zen ere!): Balduin I.a, Belgikako erregea zen!

1916an, Zarautzko Real Golf Club sortu zen eta izen handiko kideak zituen, gero eta jende gehiago erakarriz. 60ko hamarkadan zehar, modak aldatzen joan ziren eta asko eta asko Mediterraneo aldera joaten hasi zen.

Ez da aristokratek guk baino garrantzi gehiago dutelako, baina … giro arraro bat bai izan zen garai hartan Zarautzek izan zuena eta akordatzeak merezi duelakoan jarri ditut beste argazki hauek ere…

TESTUAREN ITURRIA: DIARIO VASCO

 

2017 – Asteko irudia: Heinrich Himmler buruzagi nazia Donostiako Gipuzkoa plazan

Heinrich Himmler buruzagi nazia DonostiakoGipuzkoa plazan, Francisco Franco diktadorearen Ofentsiba Nazional-Sindikalistako Batzarren Espainiako Falange Tradizionalistako gudarosteak ikuskatzen. 1940kourriaren 20a.

Egunkariek harro kontatzen zuten bisitaren gorabehera. Ordu gutxi batzuk ez zituen Himmlerrek gurean pasa, baina oihartzun ikaragarria eman zioten paperean.

«rebasando en homenaje a San Sebastián los límites de un tránsito protocolario, el señor Himmler permaneció algunas horas entre nosotros aprovechándolas para visitar algunas dependencias del Palacio Provincial, admirar las maravillas pictóricas de Sert en el Museo de San Telmo y contemplar el incomparable cuadro de nuestra bahía. Deferencias éstas que por venir de tan ilustre personalidad hemos de agradecer en cuanto significan grata prueba de de amistad dada espontáneamente por el representante de la gran Alemania. Complacísimo de su visita a San Sebastián y de las atenciones que nuestras dignísimas autoridades y pueblo donostiarra le hicieron presentes, así se dignó manifestarlo el ilustre jefe de la Policía del Reich».

Irungo mugan jaso zuten Himmler eta San Telmo museoa eta Nautikoa bisitatu omen zituen. Azken honetan zerbait jan eta Igeldorantz abiatu ziren Burgos aldera joan aurretik.

5 urte geroago, zianuro kapsula hartu eta hilko zuen bere burua Himmlerrek…

Iturria: Diario Vasco

 

2017 – Anguleroa

Anguleroa bere tresneriarekin, Txoko Alde eta Aginaga arteko zubian, 1920an.

Irudi hau Euskal Herriko WikiAtlas atarian asteko iruditzat

Anguleroak erreka bazterretan ibili ohi dira angula bila.

Ez da denbora osoko ofizioa; udazkena eta negua izaten dira praktikatzen den garaia, baina ordu libretan eta gauez egin ohi dute beste lanbide batzuetan dabiltzan pertsonek. XIX. mendeaz geroztik, erreka ondoko baserritar gehienak ibiltzen ziren lan horretan eta, XX. mende erdi aldera, kostaldeko arrantzaleek ere ekon zioten. 1960ko hamarkadan, angulen estimazioak asko igo zuten prezioa eta gero eta, kutxadurak eraginda, gero eta gutxiago harrapatzen zuten Gipuzkoako ibaietan.

Arriskua darama ofizio edo afizio honek, gauez eta euripe eta eurijasa izugarriak egon daitezkeenean; ekaitzez gain, korronteak ere arerio latza dira, euri gari hori baita arrantzarako hoberena. Maiz, arrantzalea bakarrik ibili ohi da eta horrek ere zaildu egiten du segurtasuna. Garai batean, kandela parea zuen farolilloa eraman ohi zuten, edo karburoz argia egiten zuen kandilla. Gaur hori aldatuta dago asko eta jantziak ere bere hobekuntza izan du, baina bere erreparoa gorde behar da.

 

Aginaga ibaian, angula arrantzatzen.

Galtzen ari den tradizioa bada ere, anguleroak erne egoten dira neguko gau ilunetan. Salmenta debekatuta dago, baina… Hala ere, gero eta gutxiago dira, saria ez baita ugaria izaten, gramo gutxi batzuk, besterik ez. 12 zentimetro baino gutxiago duen angila ezin da arrantzatu eta angulen arrantza ere murriztuta dago asko. Lizentziak nekez ematen dira eta azaroaren 15etik urtarrila bukaera arte bakarrik egin daiteke.

 

2017-Asteko irudia-Milizianoak Alegin

Euskal milizianoak Alegian 1936an

ITURRIA: eu.wikipedia.org

Feli Etxeberria Galarza (1926)

Amezketako Letradunea kaleko etxean jaioa. Taberna zuten bere gurasoek, bere aitonarengandik jasoa. Domingo zuen izena aitonak, eta bere etxe eta tabernari “Domingoenea” deitu izan zaio. Gerra garaiko tentsioez hitz egin digu, eta baita orduko baserritarren eta kaletarren arteko harremanez ere.

– Nik aurrena galdetuko dizkizuet… ze ya ke ta zuek izango zeaten hemen e… Atzo adibidez eon nitzanak mila beatzirehun ta hoitamaseien hoitamazazpi jayuak… E zuek gerra ondorena ondo ezautu zenuten? Ya koxkortuta. Gerra garaia’re bai.
– Hemen pasa gendun hoixe gerra guzie.
– Bai, bai.
– Zer dezue goguan ordun? Nola enteatu ziñaten gerra hasi zala?
– Radiok esaten zun ta, gerra zala. Ta gerra hoi zer izan behar ote zun ez genekigun, ba. Eta, ba, hola. Gerra hasi zan, ta hasi zien etortzen zeak kotxek. Ordun milizianok hemen zien, zeak fusillen zeak atera muturrek leihotatik…. Eta herri hau, hoi ikara baino zer da eskupetak dauzkeela zeak aterata. Eta ikara sartzea, hortaxe etorriko zien.
– Bai, Alegikok hittunan gehinak.
– Alegrin gelditzen hittunan, eta handik zabaldu herrita.
– Bai.
– Herri txikita.

ITURRIA: https://ahotsak.eus/amezketa/pasarteak/ame-002-003/

 

2017 – Asteko irudia: Bizkaia Zubia

Bizkaia Zubia1 UNESCOren gizateriaren ondarea
Mota	Kulturala
Irizpideak	i, ii
Erreferentzia	1217
Kokalekua	Euskal Herria
Eskualdea2	Europa/Ipar Amerika
Koordenatuak	43° 19′ 23″ N, 3° 01′ 01″ WKoordenatuak: 43° 19′ 23″ N, 3° 01′ 01″ W
Izen ematea	2006 (XXX. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) 2 UNESCOren sailkapena

Bizkaia Zubia^[1] Getxoko Areeta auzoa eta Portugalete batzen dituen transbordadore zubia da, “zubi eskegia” izena ere hartzen duena (gazteleraz “puente colgante”).

2006ko uztailaren 13an UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu zuen^[2][3].

Historia

Alberto Palacio Elizaga arkitekto eta ingeniariak diseinatu zuen eta 1893an ireki zen^[4]. Gustave Eiffelen dizipulu honek Portugalete eta Getxo lotzea lortu zuen, Bilboko portuaren itsas trafikoa eten gabe eta bi alboetan aldapa luzeak eraiki gabe.

Lau urtez bakarrik egon da erabili gabe, 1937an goiko aldea leherrarazi baitzioten Francoren armadak zeharka ez zezan. Honek kalte larriak eragin zizkion. 1941an berriro ere konpondu eta abian jarri zen^[5][6]. Portugalete eta Getxo herriak lotzen ditu, itsas trafikoa eten gabe. Zubiak 63 metroko altuera eta 160 metroko luzera du. Bidaiariak eta ibilgailuak garraiatzen ditu eta urteko 365 egunetako 24 orduetan funtzionatzen du. Goiko aldean oinez pasatzeko bidea dago. Industria Aroko burdinazko eraikuntza  nabarmena da. 2006.urtean  Unescok Gizadiaren Ondarea izendatua.

Zubiak Gerrate Zibilaren ostean jasan zuen berreraikitzea oso konplikatua izan zen. Izan ere, garai hartan Bigarren Mundu Gerra gertatzen ari zela eta, materialak eta eskulana lortzeko zailtasun handiak egon ziren. Urteak igaro ahala, berrikuntzak ezartzen joan dira zubiaren segurtasuna hobetzeko asmoarekin.

Ezaugarri tekniko batzuk

• Zubia lau dorrez eutsirik dago, Bilboko itsasadarraren alde bietan dorre bana kokaturik dagoelarik.
• Dorre hauek 65 metroko altuera daukate.
• Zubiaren goialdeko pasabidea 50 metroko altueran dago.
• Zubiaren goialdeko pasabideak 160 metroko zabalera dauka.
• Zubiaren dorretako bakoitza 200 tonako pisua jasateko eraiki zen, hala ere, 600 tonako pisua jasatera ere hel liteke.

Bizkaiko Zubiaren irudi panoramikoa.

Erabilera

Egituran esekia dagoen ontzi batek alde batetik besterako bidea egiten du, oinezkoak eta ibilgailuak eramanez.^[7] Era honetan, itsasontziek Bilboko itsasadarra zeharkatu dezakete inolako oztoporik gabe. 164 m luze da eta ontzi esekiak zortzi auto eta hainbat oinezko garraia ditzake. 8 minuturo dabil, urte osoan 05:00 eta 22:00 artean, eta Bilbo Handiko garraio sistemaren barnean.

Goiko aldean oinez pasa ahal izateko bide bat ere badago, 50 metrora kokatua, gaur egun turistentzat irekia dagoena. Funtzionamenduan dagoen mota honetako munduko zubirik zaharrena da.

  

  

 

2016 – Foruen aurka

1874ko maiatzaren 2an La Madeja Política aldizkarian argitaratutako Gernikako Arbola eta Euskal Foruen aurkako ilustrazioa. Gaztelaniazko azpititulua:
Gernikako Arbola ospetsuak fruitu hau ematen badu, berriz loratu ez dezan saia gaitezen.
(Kataluniako Liburutegia, Bartzelona)